Kontrowersyjność i problematyczność terminu literatury elektronicznej

Termin literatury elektronicznej jest kontrowersyjny i problematyczny [S. Rettberg 2012, 2014c*: 169, 2019: 3] – podobnie jak definicja pojęcia literatury elektronicznej.

Jest to spowodowane głównie:

a) trudnością w zdefiniowaniu podstawowych aspektów literatury elektronicznej, czyli literackości i elektroniczności (cyfrowości),

b) dynamicznym charakterem rozwoju zarówno samej literatury elektronicznej, jak i związanych z nią nowych technologii (zwłaszcza tych rozwijanych zgodnie z zasadą innowacyjności dysraptywnej), czyli zmieniających i rozszerzających się granic obszaru naukowego i przedmiotu badawczego,

c) wynikającym z tego brakiem konsensusu naukowego.

W związku z tym jakiekolwiek przyjęcie arbitralnej i wyczerpującej definicji  – w tym również typologii czy genologii – wiąże się z ryzykiem terminowości i brakiem pewności co do uniwersalności, a więc jest obciążone koniecznością każdorazowej rekapitulacji dotychczasowych ustaleń oraz odnoszenia się tylko do aktualnie rozpoznanego stanu rzeczy, przy założeniu możliwych redefinicji i rekonstrukcji dokonywanych w przyszłości [por. Tabbi 2007; S. Rettberg 2015c: 2-3; 2019: 4; Bodzioch-Bryła 2019: 21; Winiecka 2020: 6].

Nie oznacza to jednak braku potrzeby definiowania pojęcia literatury elektronicznej i wyznaczania jej podstawowych charakterystyk. Należy pamiętać o dotychczasowych ustaleniach i przyjąć definicję jak najbardziej adekwatną do aktualnego stanu wiedzy, jako odniesienie do prowadzonych badań i przedstawianych rozważań na ten temat.

Scott Rettberg w książce Electronic Literature, wydanej w 2019 roku, nie definiuje pojęcia literatury elektronicznej, choć przywołuje dotychczasową dyskusję na ten temat [S. Rettberg 2019: 3-6]. Pomimo tego, że ta publikacja jest raczej przeglądem dotychczasowych form literatury elektronicznej niż teoretyczną rozprawą na temat istoty i charakteru tego rodzaju literatury [S. Rettberg 2019: 3], stanowi jednak znaczący gest, pokazujący, jak problematycznym, a tym samym niekoniecznym działaniem jest ścisłe i ostateczne definiowanie tak płynnego – czy też ruchomego [S. Rettberg 2010: 93] – pojęcia jakim jest literatura elektroniczna czy literatura cyfrowa.

___

* Przypisy pochodzą z większej całości, obejmującej więcej źródeł, ponadto nie zostały zmienione, dlatego oznaczenia w przypisach odnoszą się do całej biblionetografii, nie do prezentowanego wyboru. W związku z tym pojawiające się oznaczenia literowe nie mają większego znaczenia (lub mają mniejsze znaczenie) w niniejszym zestawieniu.

Biblionetografia

Bodzioch-Bryła Bogusława,  2019, Sploty: przepływy, architek(s)tury, hybrydy: polska e-poezja w dobie procesualności i konwergencji, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Wydawnictwo WAM.

Rettberg Scott, 2012, Developing an Identity for the Field of Electronic Literature: Reflections on the Electronic Literature Organization Archives, „Dichtung Digital”, http://www.dichtung-digital.org/2012/41/rettberg/rettberg.htm (2.04.2019).

———, 2014c, Electronic Literature, [w:] The Johns Hopkins Guide to Digital Media, Marie-Laure Ryan, Lori Emerson, Benjamin J. Robertson (red.), s. 169–174, Baltimore: Johns Hopkins University Press.

———, 2015c, Introduction: The End(s) of Electronic Literature, [w:] ELO 2015: The End(s) of Electronic Literature. Conference Program and Festival Catalog, s. 1–5, Bergen: Electronic Literature as a Model of Creativity and Innovation in Practice.

———, 2019, Electronic literature, Cambridge, UK ; Medford, MA, USA: Polity Press.

Tabbi Joseph, 2007, Toward a Semantic Literary Web: Setting a Direction for the Electronic Literature Organization’s Directory, https://eliterature.org/pad/slw.html (26.10.2020).

Winiecka Elżbieta, 2020, Poszerzanie pola literackiego: studia o literackości w internecie, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.