Konferencyjne podsumowanie 2018 roku

Pisząc podsumowanie 2018 roku za pierwszym razem, uwzględniłem dość szczegółowo konferencje naukowe, w których wziąłem udział w minionym roku. Pomyślałem jednak, że lepiej pod tym względem podsumować ostatnie 12 miesięcy osobnym wpisem. Dlatego poniżej podsumowuje jedynie same konferencje, a na resztę przyjdzie pora za moment.

W 2018 roku wziąłem udział w paru ciekawych konferencjach i wydarzeniach naukowych. Ponadto zorganizowałem (wspólnie z koleżankami z uczelni) konferencję (a właściwie drugą jej edycję) “Szanse, możliwości, zagrożenia współczesnej literatury”. Zająłem się wówczas tylko “ogarnięciem” całości i czuwaniem, by każda rzecz była na swoim miejscu, więc nic nie prezentowałem. Nie chciałem też zabierać czasu innym osobom.

Za to pod względem czynnego udziału, a więc przedstawiania efektów swoich badań i poszukiwań, to muszę wymienić następujące konferencje:

• Ogólnopolska Konferencja Naukowa W labiryncie struktur. Ergodyczność tekstów kultury, zorganizowana przez Koło Badaczy Nowych Mediów, Koło Badaczy Gier, Koło Naukowe Antropologów Literatury, która odbyła się 27 października 2018 na Uniwersytecie Łódzkim. Przedstawiłem wówczas referat zatytułowany "Instrumentalizacja tekstu, czyli parę słów o graniu na tekście", w których chciałem przyjrzeć się zjawisku tekstu-instrumentu oraz brzmieniowości (akustyczności) literatury elektronicznej. Najogólniej rzecz ujmując, tekst, czy nawet poszczególne elementy, takie jak litery, znaki, stają się swoistymi narzędziami do generowania dźwięków lub też są nośnikami dźwięków, które użytkownik tekstu (a może właściwie gracz, muzyk tekstu) może wykorzystać do tworzenia indywidualnych sekwencji lub nawet melodii. Jest to jedynie drobny wycinek szerszych badań, które wciąż prowadzę. W większej perspektywie podejmowałem ten temat na konferencji w Pokrzywnej, o czym piszę nieco niżej.

• I Międzynarodowa Konferencja Naukowa Wokół humanistyki: Początek, zorganizowana przez Radę Samorządu Studentów Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ośrodek Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Koło Naukowe Studentów Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 21-22 kwietnia 2018 w Krakowie. Wówczas przedstawiłem referat, odwołujący się do mojej powstającej rozprawy doktorskiej, zatytułowany "Źródła e-litarności". Pisząć krótko: moje badania nad funkcjonowaniem literatury elektronicznej, a także jej społecznym (a może społecznościowym - w kontekście mediów społecznościowych) odbiorem i obiegiem pokazują, że wciąż zasadne jest wskazywania na cechy elitarności i ekskluzywności. Patrząc na tę problematykę z perspektywy socjologii literatury, zwłaszcza jej współczesnych aspektów oraz humanistyki cyfrowej, doszukuję się początków i źródeł e-litarności (a więc swoistej elitarności literatury elektronicznej), ponadto rozumianej jako zjawisko procesualne, a więc zmienne, znajdujące się cały czas w procesie. O tym z pewnością będę pisał tu niejednokrotnie. 

• Konferencja naukowa Gra w kulturze i życiu codziennym, przygotowana przez Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa, Katedra Kulturoznawstwa i Folklorystyki Uniwersytetu Opolskiego w Pokrzywnej, która odbyła się 11-13 kwietnia 2018. Całość była dla mnie również wyzwaniem logistycznym, ponieważ podróż nie do ośrodka akademickiego, lecz do ośrodka wypoczynkowego była ciekawą przygodą. A na miejscu udało się, jak to zazwyczaj w takich przypadkach bywa, poznać wielu bardzo miłych i mądrych ludzi. Na konferencję pojechałem, by przedstawić referat zatytułowany "Litegratura, czyli literatura i gry. Wprowadzenie", który - jak sam tytuł wskazuje - stanowi wprowadzenie do zaznaczonego problemu. Chciałem przyjrzeć się temu, jak wygląda granie w literaturę, granie na literaturze oraz granie literatury. Tak się składa, że poza rozprawą doktorską, w aktualnie prowadzonych przeze mnie badaniach nad literaturą elektroniczną, która wykorzystuje estetykę czy mechanikę gry, wyróżniam zasadniczo trzy aspekty rozumienia gry: gra-gra (np. gra wideo czy gra komputerowa), gra-rola, gra-instrument i co za tym idzie trzy aspekty literatury elektronicznej: ludyczność, performatywność, muzyczność. Z tych właśnie perspektyw przyglądam się literaturze grywalnej, którą roboczo określam kategorią litegratury, sugerującej połączenie literatury z grą, ponadto akcentującą pierwszeństwo literatury.

• Seminarium otwarte zatytułowane „Wszystko na sprzedaż”. Bóg - Pieniądz - Kultura, zorganizowane przez Instytut Filologii Polskiej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, a więc moją Alma Mater, 26 marca 2018. Wtedy zaproponowałem temat, który sformułowałem następująco: "Ekonomia wyboru. Problem kanonu literackiego". Rzecz w tym, że kwestia kanonu literackiego nie pojawia się często w dyskursie naukowym na temat literatury, ponieważ jest to kwestia sporna i problematyczna. Znacznie częściej pojawia się w dyskursach oświatowych, dotyczących kanonu lektur szkolnych i instytucjonalizacji listy tekstów czytanych przez uczniów lub studentów w procesie edukacji i kształcenia. Zależało mi więc na podjęcie dyskusji na temat kanonu literackiego w kontekście napięcia między elitarnością i egalitarnością, ekskluzją i inkluzją (kulturową, medialną, technologiczną).

• Konferencja naukowa Wypatrywanie. Filozoficzne aspekty języka, literatury i edukacji, przygotowanej przez Katedrę Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej oraz Instytut Filozofii Uniwersytetu Śląskiego 12 marca 2018 w Katowicach, gdzie przedstawiłem referat zatytułowany: "Widzieć, wiedzieć, być - od biblijnego drzewa poznania do wirtualnej rzeczywistości". To było dla mnie bardzo ciekawe doświadczenie, tym bardziej, że udało mi się przygotować tekst na ten temat i mam nadzieję, że kiedyś ujrzy on światło dzienne. Tutaj przytoczę po prostu abstrakt, który wysłałem wówczas do organizatorów: Zmysł wzroku i kultura „oka” są nie tylko istotne w kontekście rewolucji wizualnej (Bolter, Vandendorpe) i współczesnej kultury obrazowej, lecz przede wszystkim konstytutywne dla zachodniej, okulocentrycznej cywilizacji. Przechodząc od biblijnej opowieści o grzechu pierworodnym, związanym ze zmysłem wzroku i poznaniem dokonanym przez patrzenie, przez starożytną filozofię (Platon), ustanowienie hierarchii zmysłów (Arystoteles), przejście z kultury oralnej do kultury piśmiennej (Ong), wzmocnionej przez przewrót gutenbergowski i kulturę druku (McLuchan), aż po rewolucję technologiczną i cyfrową, opartą o zmysł wzroku (Sartori) i wirtualność (Celiński), a także cyfrową piśmienność (Sandbothe, Lobin), chciałbym przyjrzeć się nie tylko współczesnej kulturze w szerokim ujęciu, co jej szczególnemu wycinkowi: literaturze elektronicznej. Stąd refleksja historyczno-filozoficzna będzie tylko pretekstem i tłem dla głębszej refleksji e-literaturoznawczej, skupiającej się głównie na aspekcie wizualnym nowych mediów i literatury elektronicznej. Spróbuję więc odpowiedzieć m.in. na pytania: co widać, a czego nie widać w literaturze elektronicznej, czy też w jaki sposób okulocentryczna cyberkultura wykorzystuje możliwości innych zmysłów? Będzie to także próba zastanowienia się nad tym, jak kultura „oka” powoduje ciągłe przechodzenie z pola widzenia do pola wiedzy, przez pole władzy, na polu istnienia kończąc, co wydaje się charakterystyczne i znaczące dla człowieka osadzonego we współczesności.

• Seminaria naukowe Literatura a/i media, przygotowane i zrealizowane przeze mnie na mojej uczelni w ramach projektu badawczego "Szanse, możliwości, zagrożenia współczesnej literatury", czyli nieco szerszego działania, dzięki któremu chciałem przyjrzeć się, co tam w literaturze współczesnej widać i słychać, z jakimi wyzwaniami się mierzy i problemami boryka. Na początku roku (w styczniu) zaprezentowałem temat "Socjalizacja literatury w mediach społecznościowych. Społecznościowy charakter literatury", a na wiosnę (w marcu) przedstawiłem temat "Literatura a/i media. Wprowadzenie do badań". Całość była zakrojona na więcej spotkań i finalizację tego w formie publikacji, jednak z czasem parę rzeczy się rozjechało i niestety nie udało się tego kontynuować. Jednak tamten czas nie był stracony. Zaowocował wieloma ciekawymi spostrzeżeniami.

Pełna lista konferencji, w których brałem udział znajduje się na podstronie “autor”, do której polecam zajrzeć, jeśli ktoś miałby zamiar prześledzić moje działania, które staram się na bieżąco dokumentować.

Pozostałe wydarzenia, czy sprawy związane z mijającym rokiem, przedstawię w kolejnym wpisie, z pewnością zaraz po tym.