Poziomy utworu cyfrowego

Przyglądając się utworom cyfrowym z różnych perspektyw (czy to czysto lekturowej, jako czytelnik czy już badawczej, jako naukowiec), trzeba wziąć pod uwagę, że utwór cyfrowy składa się z 5 poziomów. Przy tym każdy z poziomów jest znaczący i należy go uwzględnić w procesie lektury lub badania.

Pięć poziomów utworu cyfrowego przedstawia się następująco:

1. recepcja / operacja (reception / operation) co można rozumieć jako treść, znaczenia – jest to wierzchnia warstwa utworu cyfrowego, czyli to, co niejako „widać na pierwszy rzut oka”;


2. interfejs (interface), a więc to, dzięki czemu możemy wchodzić w interakcję z tekstem, urządzeniem, na którym jest tekst;


3. forma / funkcja (form / function), czyli poziom rozumiany po prostu jako forma, co przekłada się też na gatunki, style, konwencje, a więc pewną strukturę i kompozycję tekstu;


4. kod (code), czyli poziom programistyczny, tekst na tym poziomie jest zrozumiały dla urządzenia, ponieważ znajduje się w postaci kodu, jest więc przetłumaczony na odpowiedni język programowania;


5. platforma (platform), czyli hardware, urządzenie elektroniczne, które jest jednocześnie nośnikiem fizycznym danego utworu elektronicznego.

Ponadto muszę tu jeszcze wspomnieć, że o trzech „głównych pokładach wielopoziomowego utworu cyfrowego”[1] - w odniesieniu do nowych aspektów adaptacji i translacji tekstu w mediach cyfrowych - piszą Urszula Pawlicka, Ewa Szczęsna i Mariusz Pisarski w rozdziale „Między językami, kodami, mediami. Przekład hipertekstowy - teoria i praktyka”, opublikowanym w książce Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej pod redakcją Ewy Szczęsnej[1].

Wskazują tam na takie poziomy, jak:

1. tekst / poziom wizualny (przedstawieniowy);
2. poziom interfejsu / operacyjny (ergodyczny);
3. poziom kodu / programistyczny.

Polecam również obejrzenie fragmentu (lub właściwie całego) wykładu Piotra Mareckiego, który mówił o poszczególnych poziomach, a także przedstawił założenia platform studies.

____________
[1] Szczęsna E., Pawlica U., Pisarski M., Między językami, kodami, mediami. Przekład hipertekstowy – teoria i praktyka, [w:] Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej, red. E. Szczęsna, Kraków 2015, s. 255.